TẢN MẠN CÙNG VỚI ĐỒNG ĐỘI - Phan Tùng Châu

Đây là bài viết đăng trong cuốn sách "Một Thời Chân Đất", Nhà XB Tổng Hợp TPHCM, quý 1/2021. Tác giả Phan Tùng Châu sinh ngày 25/12/1955, tham gia TNXP năm 1976, thuộc đơn vị Liên đội CĐ6. Năm 1978, tác giả đã tham gia phục vụ chiến đấu tại biên giới Tây Nam. Năm 1980, đã công tác tại Nông trường Dừa Đỗ Hòa. Năm 1986, công tác ở tập san Tuyến Đầu LLTNXP. Năm 1993, phóng viên báo Tuổi trẻ. Năm 1997, công tác ở Quận 2 TPHCM. Năm 2000, đi học khoa báo chí trường KHXH và Nhân Văn. Năm 2002, xin nghỉ, về nhà. Hiện nghiên cứu Phật học với Website: chuanet.vn. Được sự chấp của tác giả, xin trân trọng giới thiệu và chân thành cám ơn.

Tác giả Phan Tùng Châu đã có các tác phẫm được giải thưởng:

- Giải khuyến khích của Hội Nhà Văn VN và UNICEF, truyện ngắn: Viên Phấn.

- Giải Ba của LL TNXP TPHCM, truyện ngắn: Nơi Bình Yên Không Đến.

TẢN MẠN CÙNG VỚI ĐỒNG ĐỘI

1.

Rừng cao su bên kia đường bắt đầu chớm lá vàng … rồi đây, chẳng mấy chốc chúng sẽ nhuộm đỏ … vậy là mùa xuân đến .

Một ngày, những con gió lành lạnh, mang cả hơi nước từ con sông Sài Gòn sau nhà, khiến lòng lâng lâng và bỗng dưng xao xuyến … nỗi niềm xao xuyến bâng quơ của gã thanh niên tuổi đôi mươi … ở một “lão già” gần đến độ “thất thập cổ lai hy” !

Vì vậy mà bất chợt nghĩ nhiều về tuổi thanh xuân … thời của Thanh Niên Xung Phong. Thời đẹp đẽ ấy, với những câu chuyện rất mực đẹp đẽ đã đăng ở đặc san Tuyến Đầu - giờ, chẳng còn gì để nói …

Chuyện đáng nói chăng là chuyện của thời gần đây thôi …

Một ngày, được biết nhà thơ, nhà giáo Bùi Nguyễn Trường Kiên và nhà báo Đoàn Xuân Hải vận động thực hiện cuốn sách “Một Thời Chân Đất”. Tin này, như những con gió lành lạnh, mang cả hơi nước từ con sông Sài Gòn sau nhà, khiến lòng lâng lâng và bỗng dưng xao xuyến …

Xôn xao nhớ về thời làm báo Tuyến Đầu và Bản tin quận 2 …

Bản tin quận 2 ! Chao ơi … Nhớ chị Thái Thị Hạnh …

2.

Ngày ấy …

Những ngày cơ cực vì chuyện làm ăn thất bại. Tay trắng hoàn trắng tay. Sáng cơm chiên ; chiều cũng chiên cơm nốt.

Thật là khốn khổ.

Chẳng biết chuyện đến tai chị Thái Thị Hạnh như thế nào … chị nhờ nhà thơ Đào Công Điện mang đến cho tôi ít gạo, ít tiền và “lệnh”: về quận 2 làm !

Tôi về quận 2, chỉ còn quỹ thời gian khoảng 15 ngày là phải ra mắt đặc san chào mừng ngày thành lập quận. Chưa có “lính” nào, chỉ loay hoay một mình vì quận mới toanh. Một mình mà làm cả cuốn đặc san trong vòng nửa tháng – kể cả thời gian in ấn ư ?

Tôi đã hứa với lãnh đạo quận 2 “chắc như đinh đóng cột”: sẽ có cuốn đặc san ra mắt quận mới.

Có lẽ nhiều sợi tóc đã bạc mà tôi không hay. Nếu tôi làm không xong, không chỉ là nỗi ô nhục bản thân – mà còn ảnh hưởng đến chị Thái Thị Hạnh – vì chị đã giới thiệu tôi về quận 2 làm.

Bản lĩnh của Thanh Niên Xung Phong là không bó tay, không khuất phục ; những năm tháng âm thầm học bên ông thầy Hoàng Ngọc Biên – khi làm đặc san Tuyến Đầu – đã giúp tôi rất nhiều …

Chỉ trong một đêm, tôi đã làm xong chi tiết các chuyên mục và dựng lên hình hài, “xương cốt” của cuốn đặc san. Trong đó có cơ cấu một truyện ngắn (sau đó tôi sáng tác).

Tuy nhiên, một vấn đề nan giải là: ai viết bài cho các chuyên mục này – cho dù tôi đã soạn rất chi tiết: mỗi chuyên mục gồm bao nhiêu bài ; cụ thể là bài viết về cái gì ; nguồn tư liệu lấy từ đâu …

3.

Tôi về trường của mình (Đại học Tổng Hợp cũ, nay là Đại Học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn), gặp thầy Trưởng Khoa Báo Chí (vốn cũng là thầy dạy tôi), xin thầy hỗ trợ bằng cách: cho khoảng 20 sinh viên năm cuối của Khoa Báo Chí về thực tập tại quận 2 … Mèn ơi, cuối cùng … bỗng dưng, tôi có đến 20 “lính” !

Cuốn đặc san ra mắt đúng hẹn – với sự tán thưởng, khen ngợi muốn “lủng cả màng nhĩ” !

Sau đó, trong khoảng thời gian 5 năm tôi làm ở quận 2, trung bình hàng quý, quận 2 có một cuốn đặc san ra đời với tên gọi là Bản tin quận 2.

Bản tin quận 2 luôn nhận được rất nhiều lời khen …

Và, hiển nhiên, hàng năm, tôi đón vài chục lượt sinh viên Khoa Báo Chí trường Đại Học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn về thực tập. Bây giờ không biết như thế nào, hồi đó, quận 2 là quận duy nhất làm được việc này.

4.

Thầy tôi, anh Hoàng Ngọc Biên đã đi xa rồi …

Chẳng biết có phải là tôi đã kết bạn với họa sĩ Kim Lan không mà ngày 18 tháng 05 năm 2019 tôi thấy bài viết của cô ngay khi vừa mở trang facebook của mình. Qua đó tôi nhận được tin anh Hoàng Ngọc Biên mất vào ngày 16.5.2019 tại San Jose (Mỹ) ở tuổi 81.

Thầy tôi, anh Hoàng Ngọc Biên …

Tôi chẳng thể nào quên …

Anh Hoàng Ngọc Biên là họa sĩ trình bày Đặc san Tuyến Đầu. Sau khi đã có đầy đủ bài vở tôi mang đến cho anh và anh cho cái hẹn để đến lấy maquette (bản phác thảo trình bày hình thức) mang đến nhà in...

Thường, anh hẹn tôi “giờ dần” nhưng phải đến “giờ dậu” mới có cái maquette làm thủ công bằng tay ấy.

Tôi chưa một lần cảm thấy phật lòng một chút nào về việc trễ nãi ấy – ngược lại, tôi mê mải ngồi hàng giờ nhìn anh say sưa tỉ mỉ làm việc … Thường, công việc cứ hay bất chợt lại đẻ ra …

Chẳng hạn như: có một khoảng trống cần phải lắp bài … Thế là … tôi phải cặm cụi viết. Viết đúng số lượng từ mà anh yêu cầu … Khi đưa bài cho anh, tim tôi nhảy thình thịch … Có khi bài viết cần cắt bớt … Thế là … tôi phải cặm cụi … Khi đưa bài cho anh, tim tôi vẫn một điệu thình thịch nhảy liên hồi … Tháng này qua tháng khác ; năm này qua năm khác …

Thực ra, không phải lúc nào cũng vậy, có khi anh cần đến bức tranh minh họa hơn là bài viết. Thế là anh rèn rẹt quay số điện thoại … Tôi còn đang mải chuyện gì đó … ngước lên, nhà thơ Đỗ Trung Quân như “từ dưới đất mọc lên” … đã có mặt tự lúc nào … hý hý hoáy hoáy vẽ … Nhà thơ đỗ Trung Quân ngoài tài làm thơ, anh còn vẽ minh họa rất đẹp.

Vì công việc cứ hay bất chợt lại đẻ ra … hay trễ nãi như vậy, nên rất thường, tôi được dùng bữa cùng với gia đình anh …

Tôi không chính thức được anh Hoàng Ngọc Biên chỉ dạy như Họa sĩ Kim Lan hay một số người khác – nhưng, tôi, là anh học trò học lóm … cứ thấm dần, thấm dần… Những kỹ năng thực hiện tờ báo này tôi không thể nào có được ở trường Đại học – cho dù sau những năm đằng đẵng học ...

Năm 1991, anh Hoàng Ngọc Biên sang định cư ở Mỹ. Họa sĩ Kim Lan viết:

“Sang Mỹ, dù không còn trẻ, anh vẫn đi học ngành máy tính cùng với hai con. Đến năm 1993, anh vào làm việc cho tờ báo Salt Lake City Weekly với vai trò Art Director (Giám đốc mỹ thuật) cho đến năm 1998. Năm 1999, anh chuyển qua làm Production Coordinator (Điều phối sản xuất)”.

Có lần trong một bữa ăn với nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, anh nói với tôi: anh Hoàng Ngọc Biên có hỏi thăm ông, chẳng ai biết ông ở đâu … Khi ấy tôi nửa đùa nửa thật: vào chùa Net ! (Chả là tôi có cái website chùa Net – chuanet.vn).

Tôi thật sự là người vô tâm như thế sao ? Sao tôi lại không sấn sổ hỏi Nguyễn Nhật Ánh sâu hơn về anh ? Hoặc giá như lúc ấy trên facebook – tôi đi tìm anh – như Kim Lan … thì anh em đã có chuyện để nói với nhau rồi !

Giờ đây … Thôi thì, đời sau, kiếp sau gặp lại nhau vậy, anh Biên à !

5.

Con sông Sài Gòn sau nhà lặng lẽ hết lớn lại ròng. Chẳng biết tự bao giờ tiếng bìm bịp không còn nữa – có lẽ, chúng đã bị phơi mình trên bàn nhậu hết cả rồi …

Và, giờ này, thành phố xe cộ tấp nập ngược xuôi – trong đó hẳn có hai ông bạn già … đang vì đồng đội …

Đừng tưởng rằng công việc các bạn đang làm mang ý nghĩa nhỏ nhoi – hơn ai hết – tôi hiểu thấu : chút gạo, chút tiền trong lúc khốn khó là thế nào !

Phan Tùng Châu

Dầu Tiếng, Bình Dương

30/11/2020

Mời xem các bài khác cùng tác giả:

1. HOA SỨ TRẮNG - PHAN TÙNG CHÂU. (2017-05-04)
2. MÙA XUÂN CÔ ĐƠN - PHAN TÙNG CHÂU. (2017-05-25)

Hình minh họa sưu tầm từ trang Web chuanet.vn và chế tác thêm của NBT trang Web CLB. Xin cám ơn các tác giả.